Νέος Νόμος 5179/2025: Επιπτώσεις στην Ανωνυμία του Διαδικτύου και την Καταπολέμηση της Πειρατείας

Η ψηφιακή εποχή έχει μεταβάλλει ριζικά τον τρόπο δημιουργίας, διανομής και πρόσβασης σε πνευματικό περιεχόμενο. Ωστόσο, η αύξηση της πειρατείας μέσω διαδικτύου αποτελεί μείζον ζήτημα για δημιουργούς, εταιρείες και κυβερνήσεις. Στην Ελλάδα, ο Νόμος 5179/2025 (ΦΕΚ Α’/26/20-2-2025) αφορά τη πειρατεία περιεχομένου μέσω διαδικτύου και την ανωνυμία των χρηστών στο διαδίκτυο αλλάζει σημαντικά τα δεδομένα για τους χρήστες και τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου.

Η νομοθεσία αυτή ενισχύει τις δυνατότητες των αρχών να εντοπίζουν τους χρήστες που κατεβάζουν ή διανέμουν πειρατικό περιεχόμενο, αυξάνοντας τη διαφάνεια και την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Το ερώτημα όμως που προκύπτει είναι: Ποιες είναι οι πραγματικές συνέπειες του νόμου για την ανωνυμία των χρηστών στο διαδίκτυο και ποια εργαλεία χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό των παραβατών;

Οι Διατάξεις του Νόμου 5179/2025

Ο νόμος εστιάζει στην καταπολέμηση της διαδικτυακής πειρατείας μέσω τριών βασικών πυλώνων:

1. Αναγνώριση Παραβατών: Οι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου (ISPs) υποχρεούνται να συνεργάζονται με τις αρχές και τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων για την παροχή προσωπικών δεδομένων χρηστών (π.χ. IP διευθύνσεις, ημερομηνίες σύνδεσης) σε περίπτωση ύποπτων δραστηριοτήτων. Αυτό ισχύει όταν υπάρχει ένδειξη παραβίασης, όπως η λήψη ή διανομή προστατευόμενου περιεχομένου (ταινιών, μουσικής, λογισμικού).
2. Υποχρεωτική Συνεργασία ISPs: Οι πάροχοι διαδικτύου πρέπει να διατηρούν αρχεία σύνδεσης για ελάχιστη περίοδο 12 μηνών και να τα παραδίδουν κατόπιν αίτησης. Η άρνηση συνεργασίας επιφέρει νομικές κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων προστίμων έως 50.000 ευρώ.
3. Ποινές για Χρήστες: Οι παραβάτες αντιμετωπίζουν χρηματικά πρόστιμα (από 500 έως 15.000 ευρώ, ανάλογα με τη βαρύτητα) και, σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων παραβιάσεων, ποινική δίωξη για αθέμιτο κέρδος.

Άρση ανωνυμίας χρηστών στο Διαδίκτυο

Παλαιότερα, η ανωνυμία θεωρούνταν βασικό δικαίωμα των χρηστών, με εργαλεία όπως τα VPN (Virtual Private Networks) και τα proxy servers να προσφέρουν προστασία μέσω απόκρυψης της πραγματικής IP διεύθυνσης. Ωστόσο, ο νέος νόμος περιορίζει αυτή την ελευθερία με δύο τρόπους:

• Απομυθοποίηση των VPN: Παρόλο που τα VPN εξακολουθούν να κρύβουν τη διεύθυνση IP, οι αρχές μπορούν πλέον να απαιτούν από τους παρόχους VPN που εδρεύουν στην Ελλάδα να παραδώσουν δεδομένα χρηστών. Επιπλέον, τεχνικές όπως η βαθιά επιθεώρηση πακέτων (DPI) αναλύουν το περιεχόμενο της διαδικτυακής κίνησης, ακόμα και σε κρυπτογραφημένες συνδέσεις, για να εντοπίσουν ύποπτες δραστηριότητες.
• Κατάρρευση του Τοίχους Ανωνυμίας σε Torrents: Η διανομή αρχείων μέσω P2P δικτύων (π.χ., BitTorrent) παρακολουθείται ενεργά. Οι trackers καταγράφουν τις IP διευθύνσεις όλων των συμμετεχόντων σε ένα “swarm” (ομάδα χρηστών που ανταλλάσσουν το ίδιο αρχείο), επιτρέποντας την ταυτοποίηση τόσο των διανομητών όσο και των λήπτων.

Τεχνικές Ανίχνευσης: Πώς Λειτουργούν;

Ο νόμος  τη χρήση προηγμένων τεχνολογικών μεθόδων για την καταπολέμηση της πειρατείας:

1. Καταγραφή IP Διευθύνσεων: Κάθε συσκευή που συνδέεται στο διαδίκτυο αποκτά μια μοναδική IP διεύθυνση. Οι ISPs καταγράφουν αυτές τις διευθύνσεις και τις συσχετίζουν με τον λογαριασμό του χρήστη, διευκολύνοντας τον εντοπισμό του σε περίπτωση παραβίασης.
2. Deep Packet Inspection (DPI): Αυτή η τεχνική αναλύει το περιεχόμενο των δεδομένων που μεταδίδονται στο διαδίκτυο, αναζητώντας ετικέτες ή μοτίβα που σχετίζονται με πειρατικό περιεχόμενο (π.χ., συγκεκριμένα αρχεία .torrent). Παρόλο που δεν αποκαλύπτει το πλήρες περιεχόμενο κρυπτογραφημένων δεδομένων, μπορεί να εντοπίσει “meta data” ή μοναδικά χαρακτηριστικά ύποπτων αρχείων.
3. Συνεργασία με Διεθνείς Φορείς: Οι ελληνικές αρχές συνεργάζονται με οργανισμούς όπως η Motion Picture Association (MPA) και η International Federation of the Phonographic Industry (IFPI) για την αναγνώριση ιστότοπων ή χρηστών που διακινούν περιεχόμενο παγκοσμίως.

Η νέα νομοθεσία καθιστά τους χρήστες πιο εκτεθειμένους σε ποινικές συνέπειες εφόσον παραβιάζουν τα πνευματικά δικαιώματα. Ειδικότερα:

• Κίνδυνοι Ποινικών Κυρώσεων: Η λήψη μιας ταινίας ή ενός προγράμματος μπορεί να οδηγήσει σε πρόστιμο, ειδικά αν το περιεχόμενο διανεμηθεί μετά (π.χ., μέσω torrents).
• Περιορισμός Ανωνυμίας: Ακόμα και με χρήση VPN, η αύξηση της παρακολούθησης μειώνει την αποτελεσματικότητα των εργαλείων προστασίας.

• Νέες Υποχρεώσεις για ISPs: Οι πάροχοι πρέπει να επενδύσουν σε συστήματα καταγραφής και ανάλυσης δεδομένων, αυξάνοντας το λειτουργικό τους κόστος.

Ισορροπία Μεταξύ Δικαιωμάτων και Ιδιωτικότητας

Ο Νόμος 5179/2025 προκαλεί έντονο διάλογο σχετικά με την ισορροπία μεταξύ προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας και δικαιώματος στην ιδιωτικότητα.

• Η μαζική παρακολούθηση δημιουργεί κίνδυνο κατάχρησης δεδομένων.
• Πολλοί χρήστες μπορεί να τιμωρηθούν άδικα λόγω κλοπής ταυτότητας (π.χ., μη εξουσιοδοτημένη χρήση Wi-Fi).

Από την άλλη, οι υποστηρικτές τονίζουν ότι:

• Η πειρατεία κοστίζει εκατομμύρια ευρώ ετησίως στην ελληνική οικονομία, επηρεάζοντας δημιουργούς και βιομηχανίες.
• Η νομοθεσία ευθυγραμμίζει την Ελλάδα με ευρωπαϊκές οδηγίες (π.χ., την Οδηγία 2019/790 για τα πνευματικά δικαιώματα στην ψηφιακή αγορά).

Συμπέρασμα: Μια Νέα Ψηφιακή Πραγματικότητα

Ο Νόμος 5179/2025 σηματοδοτεί μια σημαντική στροφή στον τρόπο που οι αρχές παρακολουθούν και καταπολεμούν την πειρατεία περιεχομένου στο διαδίκτυο. Παρά το γεγονός ότι ενισχύει την προστασία των δικαιούχων, ανοίγει νέους προβληματισμούς σχετικά με την ελευθερία και την ασφάλεια των χρηστών. Η μελλοντική αποτελεσματικότητά του θα εξαρτηθεί τόσο από τη διαφάνεια στην εφαρμογή όσο και από την εκπαίδευση του κοινού σε θέματα νόμιμης χρήσης ψηφιακού περιεχομένου. Σε έναν κόσμο όπου τα δεδομένα γίνονται ο νέος «χρυσός», η ισορροπία μεταξύ δικαιωμάτων παραμένει κρίσιμη πρόκληση.